Critical Essay: Paper isn't 50-50

Meron akong kilalang isang makata, sanaysayista’t kwentista, ang kanyang pangalan ay Alejandro G. Abadilla, kahit hindi pa kami nagkikita ng personal, meron akong natutunang mahalaga galing sa kanya. Sabi niya, “nakasulat na karansan ng isang sanay sa pagsasalaysay” ‘yan ang sanaysay. Hindi pa siya nakuntento dyan, hindi pa siya nakuntento, parang x mo lang. Isang anyo ng panitikang tuluyan na naglalahad ng kuru-kuro, damdamin, kaisipan, saloobin, at reaksyon ng manunulat hinggil sa isang makabuluhan, mahalaga at napapanahong paksa o isyu, sa kanya ko rin nalaman ‘yang mga ‘yan.

Oo, hindi siya marunong makuntento, pero ayos lang sa ‘kin kasi marunong siyang magpahalaga. Ayon sa kanya, mahalaga ang pagsusulat at pagbabasa ng sanaysay sa pagkat natututo ang mambabasa mula sa kaisipang taglay nito.

Parang ideal partner pala ‘tong sanaysay, meron tayong hinahanap na characteristics sa kanya. Una sa listahan, tema at nilalaman, kahit anong laman ng isang sanaysay, itinuturing itong paksa dahil sa layunin ng pagkakasulat nito at kaisipang nakapaloob dito. Kasunod nyan,  anyo at istruktura, isang mahalagang sangkap na nakaapekto sa pagkaunawa ng nais ipabatid ng akda, ang maayos at lohikal na pagkasunud-sunod ng ideya o pangyayari na tumutulong para maintindihan ang kabuoan ng sanaysay. Bukod sa kanila, nandyan din ang wika at istilo, ito ang uri at antas ng wika at istilong ginagamit ng manunulat, katulad ng isang babae, gusto natin ‘yong simple, natural at matapat na mga pahayag.

Itong sanaysay ay isang tulay, komposisyon na may iisang diwa at pananaw. Ito rin ay nangangahulugan ng isang sistematikong paraan upang maipaliwanag ang isang bagay o pangyayari. Sa anu’t anuman, ang depenisyon ng sanaysay ay nagangahulugan lamang na isang paraan upang maipahayag ang damdamin ng isang tao sa kanyang mga mambabasa. Ito ay isang uri ng pakikipagkomunikasyon sa pamamagitan ng lathalain na may layuning maihatid ang nais na maipabatid sa kapwa tao.

Kapag babalikan natin ang kasaysayan, hindi lamang Katolisismo’t kulturang Europeo ang pasalubong ng mga Espanyol sa ‘ting mga Pilipino, pati sanaysay na kasali sa mga panitikan na meron bagong anyo.

Nagsisilbi itong makinarya sa malayang pagpapalaganap ng mga nais ibahagi tungkol sa reyalidad na nangyayari sa paligid. Kung lalaki lang ‘tong sanaysay, siguradong ito na ‘yong gusto mong maging boyfriend, tono nito ay seryoso, at walang halong pagbibiro.

Ang babae, pabago-bago, minsan mabait, minsan masungit, parang Creative Nonfiction, minsan critical, minsan creative. Kapag critical, malapit nang mamatay, Hahahaha jk! nagtataglay ito ng pananaliksik at pinag-aralang mabuti ng sumulat. Ang mga salita’y umaakma sa piniling isyu at kadalasang may mga terminong ginagamit na kaugnay ng tungkol sa asignaturang ginawan ng pananaliksik, samantalang tungkol sa iba’t ibang bagay at mga pangyayari na nakikita at nararanasan sa paligid kapag creative.

Sa madaling salita, “Ang sanaysay ay isang produktibong sulatin na tulay sa pagpapahayag ng halos lahat tungkol sa kahit ano.”